«Ηχήστε οι Σάλπιγγες»: Σαν σήμερα "πέρασε" στην Αθανασία ο Κωστής Παλαμάς

Ο Κωστής Παλαμάς (Πάτρα, 13 Ιανουαρίου 1859 - Αθήνα, 27 Φεβρουαρίου 1943) ήταν ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, ιστορικός και κριτικός της λογοτεχνίας. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, με σημαντική συνεισφορά στην εξέλιξη και ανανέωση της νεοελληνικής ποίησης. Αποτέλεσε κεντρική μορφή της λογοτεχνικής γενιάς του 1880, πρωτοπόρος, μαζί με το Νίκο Καμπά και το Γεώργιο Δροσίνη, της αποκαλούμενης Νέας Αθηναϊκής (ή Παλαμικής) σχολής. Επίσης, είχε σπουδάσει και ως θεατρικός παραγωγός της ελληνικής λογοτεχνίας.

Βιογραφία

Γεννήθηκε στην Πάτρα στις 13 Ιανουαρίου 1859 από γονείς που κατάγονταν από το Μεσολόγγι. Η οικογένεια του πατέρα του ήταν οικογένεια λογίων, με αξιόλογη πνευματική δραστηριότητα, και ασχολούμενων με τη θρησκεία. Ο προπάππος του Παναγιώτης Παλαμάς (1722-1803) είχε ιδρύσει στο Μεσολόγγι την περίφημη "Παλαμαία Σχολή" και ο παππούς του Ιωάννης είχε διδάξει στην Πατριαρχική Ακαδημία της Κωνσταντινούπολης. Ο θείος του Ανδρέας Παλαμάς υπήρξε πρωτοψάλτης και υμνογράφος, τον οποίο ο Κωστής Παλαμάς αναφέρει στα "Διηγήματά" του (Β' έκδοση, 1929, σελ. 200). Ο Μιχαήλ Ευσταθίου Παλαμάς (αδελφός του Ανδρέα) και ο Πανάρετος Παλαμάς ήταν ασκητές. Ο Δημήτριος Ι. Παλαμάς, επίσης θείος του Κωστή, ήταν ψάλτης και υμνογράφος στο Μεσολόγγι.

Όταν ο ποιητής ήταν 6 χρονών έχασε και τους δύο γονείς του σε διάστημα σαράντα ημερών (Δεκέμβριος 1864-Φεβρουάριος 1865). Στενοί συγγενείς ανέλαβαν τότε τα τρία παιδιά της οικογένειας, το μικρότερο αδερφό του η αδερφή της μητέρας του και εκείνον και το μεγαλύτερο αδερφό του ο θείος τους Δημήτριος Παλαμάς, που κατοικούσε στο Μεσολόγγι. Εκεί έζησε από το 1867 ως το 1875 σε ατμόσφαιρα μάλλον δυσάρεστη και καταθλιπτική, που ήταν φυσικό να επηρεάσει τον ευαίσθητο ψυχισμό του, όπως φαίνεται και από ποιήματα που αναφέρονται στην παιδική του ηλικία.

Το σπίτι του Παλαμά στηνΠάτρα

Μετά την αποφοίτησή του από το γυμνάσιο εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το 1875, όπου γράφτηκε στην Νομική Σχολή. Σύντομα όμως εγκατέλειψε τις σπουδές του αποφασισμένος να ασχοληθεί με τη λογοτεχνία. Το πρώτο του ποίημα το είχε γράψει σε ηλικία 9 ετών, μιμούμενος τα πρότυπα της εποχής του, "ποίημα για γέλια", όπως το χαρακτήρισε αργότερα ο ίδιος. Η αρχή του ποιήματος εκείνου ήταν: "Σ΄ αγαπώ εφώνησα, / κι εσύ μ΄ αστράπτον βλέμμα /Μη - μ΄ απεκρίθης - μη θνητέ, / τολμήσης να μιάνης / δια της παρουσίας σου / τας ώρας τας ωραίας / που έζησα στον κόσμον /...".
Από το 1875 δημοσίευε σε εφημερίδες και περιοδικά διάφορα ποιήματα και το 1876 υπέβαλε στον Βουτσιναίο ποιητικό διαγωνισμό την ποιητική συλλογή Ερώτων Έπη, σε καθαρεύουσα, με σαφείς τις Σχολή|Α' Αθηναϊκής Σχολής]]. Η συλλογή απορρίφθηκε με το χαρακτηρισμό "λογιωτάτου γραμματικού ψυχρότατα στιχουργικά γυμνάσματα". Η πρώτη επίδρασή της [[Α' Αθηναϊκή του αυτοτελής έκδοση ήταν το 1878 το ποίημα "Μεσολόγγι". Από το 1898 εκείνος και οι δύο φίλοι και συμφοιτητές του Νίκος Καμπάς (με τον οποίο μοιραζόταν το ίδιο δωμάτιο) και Γεώργιος Δροσίνης άρχισαν να συνεργάζονται με τις πολιτικές-σατιρικές εφημερίδες "Ραμπαγάς" και "Μη χάνεσαι". Οι τρεις φίλοι είχαν συνειδητοποιήσει την παρακμή του αθηναϊκού ρομαντισμού και με το έργο τους παρουσίαζαν μια νέα ποιητική πρόταση, η οποία βέβαια ενόχλησε τους παλαιότερους ποιητές, που τους αποκαλούσαν περιφρονητικά "παιδαρέλια" ή ποιητές της "Νέας Σχολής".

ο ποιητής σε ηλικία 10 χρονών

Το 1886 δημοσιεύτηκε η πρώτη του ποιητική συλλογή Τραγούδια της Πατρίδος μου στη δημοτική γλώσσα, η οποία εναρμονίζεται απόλυτα με το κλίμα της Νέας Αθηναϊκής Σχολής. Το 1887 παντρεύτηκε τη συμπατριώτισσά του Μαρία Βάλβη, με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά, μεταξύ των οποίων και ο Λέανδρος Παλαμάς. το 1889 δημοσιεύτηκε ο Ύμνος εις την Αθηνάν, αφιερωμένος στη γυναίκα του, για τον οποίο βραβεύτηκε στον Φιλαδέλφειο ποιητικό διαγωνισμό την ίδια χρονιά. Ένδειξη της καθιέρωσής του ως ποιητή ήταν η ανάθεση της σύνθεσης του Ύμνου των Ολυμπιακών Αγώνων, το 1896. Το 1898, μετά το θάνατο του γιου του Άλκη σε ηλικία τεσσάρων ετών, δημοσίευσε την ποιητική σύνθεση "Ο Τάφος". Το 1897 διορίστηκε γραμματέας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, απ' όπου αποχώρησε το 1928. Από την ίδια χρονιά (1897) άρχισε να δημοσιεύει τις σημαντικότερες ποιητικές του συλλογές και συνθέσεις, όπως οι "Ίαμβοι και Ανάπαιστοι" (1897), "Ασάλευτη Ζωή" (1904), "ο Δωδεκάλογος του Γύφτου" (1907), "Η Φλογέρα του Βασιλιά" (1910). Το 1918 του απονεμήθηκε το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών, ενώ από το 1926 αποτέλεσε βασικό μέλος της Ακαδημίας των Αθηνών, της οποίας έγινε πρόεδρος το 1930.

Κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 ο Κωστής Παλαμάς μαζί με άλλους Έλληνες λογίους προσυπέγραψε την έκκληση των Ελλήνων Διανοουμένων προς τους διανοούμενους ολόκληρου του κόσμου, με την οποία αφενός μεν καυτηριάζονταν η κακόβουλη ιταλική επίθεση, αφετέρου δε, διέγειρε την παγκόσμια κοινή γνώμη σε επανάσταση συνειδήσεων για κοινό νέο πνευματικό Μαραθώνα.

Πέθανε στις 27 Φεβρουαρίου του 1943 έπειτα από σοβαρή ασθένεια, 40 ημέρες μετά το θάνατο της συζύγου του (τον οποίο δεν είχε πληροφορηθεί επειδή και η δική του υγεία ήταν σε κρίσιμη κατάσταση). Η κηδεία του έμεινε ιστορική, καθώς μπροστά σε έκπληκτους Γερμανούς κατακτητές και χιλιάδες κόσμου τον συνόδευσε στην τελευταία του κατοικία, στο Α΄ νεκροταφείο Αθηνών, ψάλλοντας τον εθνικό ύμνο.

Η οικία του Παλαμά στην Πάτρα σώζεται ως σήμερα στην οδό Κορίνθου 241. Τρία χρόνια πριν τη γέννηση του Παλαμά στο ίδιο σπίτι γεννήθηκε η μεγάλη Ιταλίδα πεζογράφος Ματθίλδη Σεράο.

• Ήταν υποψήφιος για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 14 φορές (1926, 1927, 1928, 1929, 1930, 1931, 1932, 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, 1938 και 1940).Ανάμεσα σε αυτούς που πρότειναν τον Παλαμά για το βραβείο υπήρξε και ο νικητής του 1916 Καρλ Γκούσταφ Βέρνερ φον Χάιντενσταμ, ο οποίος πρότεινε τον Παλαμά τρεις φορές (1928, 1930 και 1935)
• Σήμερα "τιμής ένεκεν" φέρεται αφιερωμένη στο όνομά του μεγάλη αίθουσα εκθέσεων του πολυχώρου Τεχνόπολις στην Αθήνα.

Έργο

Ο Παλαμάς ήταν ένας από τους πολυγραφότερους Έλληνες λογοτέχνες και πνευματικούς ανθρώπους. Δημοσίευσε συνολικά σαράντα ποιητικές συλλογές, καθώς και θεατρικά έργα, κριτικά και ιστορικά δοκίμια, συγκριτικές μελέτες και βιβλιοκριτικές. Την επιμέλεια της επανέκδοσης των έργων του μετά το θάνατό του ανέλαβε ο γιος του Λέανδρος Παλαμάς επίσης ποιητής και κριτικός της λογοτεχνίας.

Ποιητικό έργο

Το ποιητικό του έργο είναι μεγάλο σε έκταση και σε σημασία και είχε τεράστια απήχηση στην εποχή του. Διαμετρικά αντίθετες πολιτικές και πνευματικές προσωπικότητες, όπως ο Κωνσταντίνος Τσάτσος και ο Νίκος Ζαχαριάδης αισθάνθηκαν την ανάγκη να τοποθετηθούν απέναντι στο Δωδεκάλογο του Γύφτου. Ο Μίκης Θεοδωράκης έχει πει ότι ο Παλαμάς είχε μεγαλύτερη επιρροή από 10 Πρωθυπουργούς. Το ενδιαφέρον για το έργο του μειώθηκε στη μεταπολεμική Ελλάδα, όταν επεκράτησαν διαφορετικά αισθητικά ρεύματα ενώ υποχώρησε και το ενδιαφέρον για την ποίηση γενικότερα.

Οι δύο πρώτες του συλλογές, Τραγούδια της πατρίδος μου και Τα μάτια της ψυχής μου είχαν ακόμα απηχήσεις του ρομαντισμού της Α' Αθηναϊκής Σχολής και κάποια κατάλοιπα καθαρεύουσας. Η πρώτη σημαντική στάση στο έργο του ήταν η συλλογή Ίαμβοι και Ανάπαιστοι (1897), κυρίως για την ανανεωμένη μετρική της, με την εναλλαγή ιαμβικού και αναπαιστικού ρυθμού (ο ίδιος επισήμανε ότι παρακινήθηκε από την μετρική του Κάλβου), αλλά και για την εκφραστική λιτότητα και σαφήνεια. Το επόμενο έργο του, ο Τάφος (1898), αποτελείται από ποιήματα - μοιρολόγια για τον θάνατο του γιου του Άλκη. Η πρώτη περίοδος της δημιουργίας του κλείνει με την συλλογή Ασάλευτη Ζωή (1904), η οποία περιέχει υλικό από όλα τα προηγούμενα χρόνια της δράσης του. Κεντρική θέση στη συλλογή έχουν τα ποιήματα Η Φοινικιά (αναγνωρίζεται ως το καλύτερο ίσως έργο του), Ασκραίος και Αλυσίδες (συναποτελούν την ενότητα "Μεγάλα οράματα") και η ενότητα σονέτων Πατρίδες.

Η κορυφαία έκφραση της "λυρικής σκέψης" του Παλαμά είναι Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου (1907). Στο πνευματικό του ταξίδι ο Γύφτος θα γκρεμίσει και θα ξαναχτίσει τον κόσμον όλο. Θα απαρνηθεί τη δουλειά, την αγάπη, τη θρησκεία, την αρχαιότητα, το βυζάντιο και όλες τις πατρίδες, αλλά και θα τα αναστήσει όλα μέσα από την Τέχνη, μαζί και τη μεγάλη χίμαιρα της εποχής, τη Μεγάλη Ιδέα. Θα υμνήσει τον ελεύθερο λαό του, αλλά θα τραγουδήσει και έναν νιτσεϊκό αδάκρυτο ήρωα. Θα καταλήξει προσκυνώντας τη Φύση και την Επιστήμη.

'Η Φλογέρα του βασιλιά (1910) διαδραματίζεται στο Βυζάντιο και αφηγείται το ταξίδι του Βασίλειου Β' ("Βουλγαροκτόνου") στην Αθήνα. Κεντρικό σημείο του έργου είναι το προσκύνημα του αυτοκράτορα στον Παρθενώνα, που έχει γίνει ναός της Παναγίας. Αυτό συμβολίζει για τον ποιητή τη σύνθεση και την ενότητα όλης της ιστορίας του Ελληνισμού, αρχαίας, βυζαντινής και σύγχρονης. Η έμπνευση της Φλογέρας του Βασιλιά είναι αποτέλεσμα και του ανανεωμένου τότε ενδιαφέροντος για το Βυζαντινή Αυτοκρατορία, αλλά κυρίως του Μακεδονικού Αγώνα.

Μετά τις μεγάλες συνθέσεις επανήλθε σε μικρότερες λυρικές φόρμες με τις συλλογές Οι καημοί της Λιμνοθάλασσας και Η Πολιτεία και η Μοναξιά (1912), μαζί με τις οποίες εξέδωσε και τα σατιρικά ποιήματά του (Σατιρικά γυμνάσματα). Στις επόμενες συλλογές του γενικά δεν παρουσιάστηκε κάτι νέο στην ποιητική του εξέλιξη, παρά μόνο στις τελευταίες, Ο κύκλος των τετράστιχων (1929) και Οι νύχτες του Φήμιου(1935) αποτελούνται αποκλειστικά από σύντομα τετράστιχα ποιήματα.

Η σχέση με το δημοτικισμό

Η εποχή της εμφάνισης του Κωστή Παλαμά, αλλά και των άλλων ποιητών της Νέας Αθηναϊκής Σχολής συνέπεσε με την έξαρση του προβληματισμού για το γλωσσικό ζήτημα. Το 1888 εκδόθηκε το Ταξίδι μου τουΨυχάρη, ενώ είχε προηγηθεί η διαμάχη Κωνσταντίνου Κόντου- Δημ. Βερναρδάκη, το 1882. Ενώ σταδιακά στην ποίηση η δημοτική καθιερώθηκε (με τη συμβολή και των ποιητών της Νέας Αθηναϊκής Σχολής), στην πεζογραφία (και φυσικά στον επίσημο λόγο) επικρατούσε η καθαρεύουσα. Ο Παλαμάς, υποστηρικτής της δημοτικής, υποδέχθηκε με ευνοϊκή κριτική το Ταξίδι μου. Μια μόλις μέρα αφ' ότου το διάβασε, έγραψε το άρθρο "Το επαναστατικόν βιβλίον του κ. Ψυχάρη" εκφράζοντας ενθουσιώδεις κρίσεις, χωρίς βέβαια να παραλείψει να επισημάνει και τις ακρότητες του συγγραφέα. Η υποστήριξή του προς όλες τις προσπάθειες καθιέρωσης της δημοτικής ήταν συνεχής και έμπρακτη. Συνεργαζόταν με το περιοδικό-όργανο του δημοτικισμού Ο Νουμάς από το πρώτο κιόλας τεύχος και στη δημοτική έγραψε όχι μόνο τα ποιήματα αλλά και τα (λίγα) διηγήματά του.

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι ενώ στο λογοτεχνικό (και αργότερα και στο κριτικό) έργο χρησιμοποιούσε τη δημοτική, ως Γραμματέας του Πανεπιστημίου ήταν υποχρεωμένος να συντάσσει τα επίσημα έγγραφα σε αυστηρή καθαρεύουσα. Όπως ανέφερε ο ίδιος σε επιστολή του, στην φιλολογική του εργασία ήταν "μαλλιαρός" και στην υπηρεσία του "αττικιστής απ' την κορφή ως τα νύχια". Η επίσημη θέση του, όπως ήταν φυσικό, δύσκολα μπορούσε να συνδυαστεί με την υποστήριξη στο δημοτικισμό. Βρέθηκε πολλές φορές στο επίκεντρο επιθέσεων, ειδικά κατά τα "Ευαγγελικά" (1901) και τα "Ορεστειακά" (1903). Παρά ταύτα ο ίδιος δε δίστασε να δηλώσει δημοσίως ότι ο δημοτικισμός ήταν η αρετή του (1908).

Κατάλογος έργων

Ποιητικό έργο

• Τραγούδια της πατρίδος μου (1886)
• Ύμνος εις την Αθηνάν (1889)
• Τα μάτια της ψυχής μου (1892)
• Ίαμβοι και ανάπαιστοι (1897)
• Ο Τάφος (1898)
• Οι χαιρετισμοί της Ηλιογέννητης (1900)
• Η ασάλευτη ζωή (1904)

• Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου (1907)
• Η φλογέρα του Βασιλιά (1910)
• Οι καημοί της λιμνοθάλασσας (1912)
• Σατιρικά Γυμνάσματα (1912)
• Η πολιτεία και η μοναξιά (1912)
• Βωμοί (1915)
• Τα παράκαιρα (1919)
• Τα δεκατετράστιχα (1919)
• Οι πεντασύλλαβοι και Τα παθητικά κρυφομιλήματα- Οι λύκοι- Δυο λουλούδια από τα ξένα (1925)
• Δειλοί και σκληροί στίχοι (1928)
• Ο κύκλος των τετράστιχων (1929)
• Περάσματα και χαιρετισμοί (1931)
• Οι νύχτες του Φήμιου (1935)
• Βραδινή φωτιά (1944, μεταθανάτια έκδοση επιμελημένη από τον γιό του Λέανδρο)
• Η Κασσιανή

Πεζογραφικό έργο

• «Ο θάνατος του παλικαριού», 1901
• «Διηγήματα», 1920

Διηγήματα

• Θάνατος παληκαριού, διήγημα, (1901)
• Διηγήματα, 1920

Θέατρο

• Τρισεύγενη, δράμα (1903).

Κριτική-Δοκίμιο

Ήταν ένας από τους σημαντικότερους νεοέλληνες κριτικούς. Σε αυτόν οφείλεται η επανεκτίμηση του έργου των Ανδρέα Κάλβου, Διονύσιου Σολωμού, της Επτανησιακής Σχολής εν γένει, του Κώστα Κρυστάλλη και άλλων.

• "Το έργο του Κρυστάλλη" (1894),
• "Σολωμός Η ζωή και το έργο του" (1901)
• "Γράμματα" (2 τόμοι, 1904 - 1907)
• "Ηρωικά πρόσωπα και κείμενα" (1911)
• "Τα πρώτα κριτικά" (1913)
• "Αριστοτέλης Βαλαωρίτης" (1914)
• "Βιζυηνός και Κρυστάλλης" (1916)
• "Ιούλιος Τυπάλδος" (1916)
• "Πως τραγουδούμε τον θάνατο της κόρης" (1918)
• "Πεζοί δρόμοι" (3 τόμοι 1929 - 1933)
• "Ο Γκαίτε στην Ελλάδα" (1932)
• "Τα χρόνια μου και τα χαρτιά μου" (1933)
• "Η ποιητική μου" (1933)
• "Πεζοί δρόμοι. Κάποιων νεκρών η ζωή" (1934)
• "Τα χρόνια μου και τα χαρτιά μου" 2ος τόμος (1940).

Μεταφράσεις

• "Β΄Ολυμπιόνικος" του Πινδάρου εφημ.΄΄Εστία΄΄, 1896
• "ΙΔ΄Ολυμπιόνικος" Πινδάρου, εφημ. ΄΄Ακρόπολις΄΄, 1896
• "Πρόας ο Νικίου" υπό Αντρέ Λωρί, έκδοση Διάπλασης των Παίδων, 1898.
• "Η Ελένη της Σπάρτης" του Αιμ. Βεράβεν 1906.

Σημειώνεται ότι πρώτα έργα του Κωστή Παλαμά που μεταφράστηκαν στην αγγλική γλώσσα ήταν "Η ασάλευτη ζωή", "Η τρισεύγενη", ο "Θάνατος παληκαριού" και ακολούθησαν άλλα. Στη δε γαλλική γλώσσα πρώτα ήταν "Ο τάφος", "Ο Δωδεκάλογος του γύφτου", ο "Θάνατος παλληκαριού" κ.ά., ενώ πλείστα αποσπάσματα άλλων συλλογών μεταφράστηκαν σε διάφορες άλλες γλώσσες όπως στη γερμανική, ιταλική, ισπανική αραβική και τουρκική γλώσσα.

Διακρίσεις

• Ανακήρυξή του σε κορυφαίο πεζογράφο και έναν από τους τρεις κορυφαίους ποιητές όλων των εποχών.

• Δημιουργία μουσείου με το όνομά του.

• Δημιουργία ιδρύματος με το όνομά του.

• Βράβευση του με το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών το 1925 από την ακαδημία Αθηνών της οποίας διορίστηκεμέλος το 1926, ενώ εξελέγη πρόεδρός της το 1930.

Η κηδεία 

Το νέο του θανάτου του επιφανέστερου ποιητή της γενιάς του 1880 κυκλοφόρησε με αστραπιαία ταχύτητα στην κατοχική Αθήνα. «Χτες βράδυ μία είδηση ακατανόητη μας ήρθε. Μία είδηση ασύλληπτη. Ο Γέρο-Παλαμάς πέθανε. Είχαμε ξεχάσει πως ήταν θνητός» γράφει στο προσωπικό της ημερολόγιο η Ιωάννα Τσάτσου.

Από νωρίς το πρωί της 28ης Φεβρουαρίου πλήθος λαού άρχισε να συγκεντρώνεται στο Α' Νεκροταφείο της Αθήνας για να αποτίσει το ύστατο χαίρε στον μεγάλο ποιητή, αλλά και για να εκφράσει τα αντικατοχικά του αισθήματα.

 Στις 11 το πρωί άρχισε η νεκρώσιμος ακολουθία, χοροσταντούντος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Δαμασκηνού. Ο πνευματικός κόσμος της χώρας έδωσε βροντερό «παρών»: Σπύρος Μελάς, Μαρίκα Κοτοπούλη, Κωνσταντίνος Τσάτσος, Γιώργος Θεοτοκάς, Άγγελος Σικελιανός, Ηλίας Βενέζης, Ιωάννα Τσάτσου, Γιώργος Κατσίμπαλης, κ.ά.

Αγγ. Σικελιανός

Οι επίσημες αρχές, προσπαθώντας να περιορίσουν το νόημα της παλλαϊκής συγκέντρωσης, εκπροσωπήθηκαν στην κηδεία από τον ίδιο τον δοτό πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Λογοθετόπουλο και από εκπροσώπους των γερμανικών και ιταλικών κατοχικών δυνάμεων.

Αυτό δεν απέτρεψε τη μετατροπή της κηδείας σε εκδήλωση πατριωτικής έξαρσης.
«Σε αυτό το φέρετρο ακουμπάει η Ελλάδα» είπε εύστοχα ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός (1884-1951), δίνοντας το πνεύμα ομόθυμης παρουσίας του λαού στην κηδεία. Και «με μια φωνή όσο ποτέ δυνατή» απήγγειλε το ποίημα Παλαμάς, που είχε γράψει τα χαράματα της 28ης Φεβρουαρίου προς τιμήν του μεγάλου ποιητή:

Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...
Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !

Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα! Ένα βουνό
με δάφνες αν υψώσουμε ως το Πήλιο κι ως την Όσσα,
κι αν το πυργώσουμε ως τον έβδομο ουρανό,
ποιόν κλεί, τι κι αν το πεί η δικιά μου γλώσσα;

Μα εσύ Λαέ, που τη φτωχή σου τη μιλιά,
Ήρωας την πήρε και την ύψωσε ως τ' αστέρια,
μεράσου τώρα τη θεϊκή φεγγοβολιά
της τέλειας δόξας του, ανασήκωσ' τον στα χέρια

γιγάντιο φλάμπουρο κι απάνω από μας
που τον υμνούμε με καρδιά αναμμένη,
πες μ' ένα μόνο ανασασμόν: "Ο Παλαμάς !",
ν' αντιβογκήσει τ' όνομά του η οικουμένη !

Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...
Βογκήστε τύμπανα πολέμου... Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !

Σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα ! Ένας λαός,
σηκώνοντας τα μάτια του τη βλέπει...
κι ακέριος φλέγεται ως με τ' άδυτο ο Ναός,
κι από ψηλά νεφέλη Δόξας τονε σκέπει.

Τι πάνωθέ μας, όπου ο άρρητος παλμός
της αιωνιότητας, αστράφτει αυτήν την ώρα
Ορφέας, Ηράκλειτος, Αισχύλος, Σολωμός
την άγια δέχονται ψυχή την τροπαιοφόρα,

που αφού το έργο της θεμέλιωσε βαθιά
στη γην αυτήν με μιαν ισόθεη Σκέψη,
τον τρισμακάριο τώρα πάει ψηλά τον Ίακχο
με τους αθάνατους θεούς για να χορέψει.

Ηχήστε οι σάλπιγγες... Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα...
Βόγκα Παιάνα ! Οι σημαίες οι φοβερές
της Λευτεριάς ξεδιπλωθείτε στον αέρα !

Στη συνέχεια, ο ποιητής Σωτήρης Σκίπης (1881-1952), από τους τελευταίους εκπροσώπους της Νέας Αθηναϊκής Σχολής, απήγγειλε συγκλονιστικά το ποίημά του Στον Κωστή Παλαμά.

Μέσ' από τα κάγκελλα τ' αόρατα
της απέραντής μας φυλακής,
μέσα στο κελί το σκοτεινό μας,
δεν εβάσταξες στον πόνο της Φυλής
κι έπεσες σα δρυς
από τα χτυπήματα
κάποιων μαύρων ξυλοκόπων
στο σκοτάδι της νυχτιάς της τραγικής,
δίχως να προσμείνεις την αχτίδα
της καινούργιας Χαραυγής.

Κι έπεσες καθώς από σεισμό
πέφτει μια μαρμάρινη κολόνα
κάποιου πανάρχαιου ναού.
Σα ναός, οπού χτυπιέται
απ' τα βόλια των βαρβάρων.
Σαν τον Παρθενώνα,
ήρωα, ποιητή του Αιώνα.

Μάτια στερεμένα από τις τόσες
συμφορές,
δάκρυα δε θα χύσουνε για Σένα.

Θα σε κλάψουνε μια μέρα
οι ίδιοι αυτοί που μας σκοτώνουν
έναν - ένα,
σαν ξυπνήσουν απ' τη μέθη τους
κι αντικρύσουν τι ερημιές
εσκορπίσανε στο διάβα τους
σ' αναρίθμητες καρδιές.

Φεύγεις, πας για το ταξίδι σου
το Αχερούσιο, το στερνό,
ω πρωτότοκε αδερφέ μας,
όμως κοίτα πώς ξοπίσω σου
οι Έλληνες σε χαιρετάνε.
Ο καθένας ένα στίχο σου
ψέλνοντας μελωδικό,
σε ξεπροβοδάνε
με τα μύρια σου τραγούδια,
που βουίζουν σα μελίσσια
πάνω απ' Απριλιού λουλούδια,
σα να προμηνάνε την Ανάσταση,
ω μεγάλε ραψωδέ μας.

Όταν τελείωσε η νεκρώσιμη ακολουθία, ο Σπύρος Μελάς, ο Άγγελος Σικελιανός και νέα παιδιά σήκωσαν το φέρετρο και κατευθύνθηκαν προς τον χώρο της ταφής. Την ώρα που θα εναπόθεταν το φέρετρο μέσα στη γη, πλησίασε ο αντιπρόσωπος του κατακτητή να καταθέσει στεφάνι. Τότε, ο λογοτέχνης Γιώργος Κατσίμπαλης άρχισε να τραγουδά τον Εθνικό Ύμνο: «Σε γνωρίζω από την κόψη...». Ακολούθησε το συγκεντρωμένο πλήθος, «πρώτα δειλά –περιγράφει ο Κωνσταντίνος Τσάτσος– ύστερα η φωνή κατάκτησε όλον τον κόσμο, μυριόστομη. Ήταν η στιγμή η πιο συγκινητική. Ο κόσμος τραγουδούσε με πάθος. Κάποιος φώναξε Ζήτω η ελευθερία του πνεύματος. Αλλά ο κόσμος ήθελε ελευθερία σκέτη και φώναζε Ζήτω η Ελευθερία!».

     

Στοιχεία από:

http://el.wikipedia.org/

http://www.sansimera.gr/

Εφυγε σε βαθιά γεράματα ο συλλέκτης Ιων Βορρές

Ο ιδρυτής του ομώνυμου μουσείου, που μια ζωή έμεινε πιστός στη ρήση του Θουκυδίδη «η τέχνη απαιτεί κουράγιο», έφυγε το πρωί στα χέρια της οικογένειάς του

            

Η ρήση του Θουκυδίδη «η τέχνη απαιτεί κουράγιο» ήταν γι' αυτόν ένα μότο ζωής στο οποίο έμεινε πιστός κι αφοσιωμένος. Ο Ιων Βορρές, ιδρυτής του ομώνυμου Μουσείου Λαϊκής Τέχνης στην Παιανία άφησε την τελευταία πνοή του σήμερα το πρωί στα χέρια της οικογένειας του, παρουσία του γιου του, Γιώργου και των εγγονών του, Νεκτάριου, Αποστόλη και Ιων Βορρέ

Ο θάνατος ήρθε στα βαθιά γεράματα χωρίς συγκεκριμένη παθολογική αιτία. Η οικογένεια θέλει να κρατήσει χαμηλούς τόνους, οπότε δεν έχουν διαρρεύσει ακόμα πληροφορίες σχετικά με την κηδεία.

Η ιστορία της ζωής του Ιωνα Βορρέ είναι συνδεδεμένη με την  τέχνη και το όραμα. Με καταγωγή από τα Φιλιατρά Μεσσηνίας, αποφοίτησε από το Κολλέγιο Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές του στις πολιτικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Queen’s στο Οντάριο του Καναδά και στη Φιλοσοφία και Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο.

Απέκτησε την καναδική υπηκοότητα και διετέλεσε δημοσιογράφος σε μεγάλες Καναδικές εφημερίδες, μέχρι που το 1962 επέστρεψε στην Ελλάδα -ύστερα από απουσία δεκαπέντε χρόνων, όπου ξεκίνησε μια μεγάλη εκστρατεία διάσωσης και προβολής στοιχείων που εκφράζουν την αυθεντική ελληνικότητα.

Αφού αγόρασε μια περιοχή περίπου δύο στρεμμάτων στην Παιανία (όπου τη δεκαετία του '80 διετέλεσε και δήμαρχος), εγκαταστάθηκε εκεί και άρχισε να αναστηλώνει τα παλιά ερείπια. Τότε πολλοί τον αποκαλούσαν «τρελοαμερικάνο». Οραμά του να φτιάξει μια γέφυρα με το παρελθόν πριν αυτό χαθεί.

Το σπίτι γίνεται σιγά-σιγά μουσείο, λαογραφικό μουσείο, το Μουσείο Βορρέ, που επίσημα ιδρύεται το 1983 -κι έχει δωριθεί στο ελληνικό έθνος ως πολιτιστικό ίδρυμα.

Παράλληλα, υπήρξε μανιώδης συλλέκτης σύγχρονης ελληνικής τέχνης, δημιουργώντας μία από τις πιο πλούσιες συλλογές.

Κείμενο που θα ζήλευε κι ο "Αρτέμης Μάτσας": 42 πανεπιστημιακοί κι άλλοι προσβάλλονται όταν προσβάλλεται η Γερμανία (διαβάστε το)

Με κείμενο τους το οποίο αναρτήθηκε στην «Athens Voice» 42 πανεπιστημιακοί κι άλλοι πολίτες του «κύρους» ενός Θάνου Τζήμερου, για παράδειγμα, διαμαρτύρονται για την επίθεση στη Γερμανία από την κυβέρνηση και ζητούν εναλλακτική πολιτική λύση. Ανάμεσα σε άλλα υποστηρίζουν πως προσβάλλονται όταν λοιδορείται ο «μεγαλύτερος χρηματοδότης» της χώρας μας, η Γερμανία.

Διαβάστε όλο το κείμενο:

 "Η αξιοπρέπεια της χώρας προσβάλλεται"

"Την ώρα που η κυβέρνηση μάς βομβαρδίζει με όλα τα μέσα ότι αγωνίζεται για την αξιοπρέπεια των πολιτών, εμείς νιώθουμε ότι η αξιοπρέπεια της χώρας προσβάλλεται.

Προσβάλλεται όταν για δεύτερη φορά σε μια τετραετία βρίσκεται στη διεθνή ημερήσια διάταξη το θέμα Grexit, δηλαδή η αντιμετώπιση της χώρας μας σαν παρία της Ευρώπης.

Προσβάλλεται όταν η κυβέρνηση βγαίνει στη γύρα, ζήτουλας για νέα δανεικά, και συγχρόνως υβρίζει και λοιδορεί τον μεγαλύτερο χρηματοδότη της χώρας μας, που είναι η Γερμανία.

Προσβάλλεται όταν περισσεύουν οι κυβερνητικές γελοιότητες, που ξεκινούν από τις ενδυματολογικές εμφανίσεις, συνεχίζουν με την αμετροέπεια ότι θα αλλάξουν την Ευρώπη και καταλήγουν να διαπραγματεύονται με τους ίδιους εκπροσώπους των εταίρων μας, αλλά να τους αλλάζουν όνομα, ώστε να ξορκίσουν την «τρόικα».

Προσβάλλεται όταν όχι μόνο δεν προωθούνται μέτρα για να ανακάμψει η οικονομία μας και να πάψουμε να είμαστε το μαύρο πρόβατο της Ευρώπης, αλλά ματαιώνονται και όσα λίγα, δειλά και ανεπαρκή μέτρα ελήφθησαν στο διάστημα της κρίσης.

Προσβάλλεται όταν βλέπουμε την οικονομία να ξαναγίνεται βορά του υδροκεφαλικού κράτους και των συντεχνιών, την εκπαίδευση να ξαναγίνεται βορά των κομματικών εγκάθετων, τις λίγες ξένες επενδύσεις που με δυσκολία προσελκύσαμε να πολεμιούνται και να ματαιώνονται.

Προσβάλλεται όταν η κοινωνία μας έχει ποτιστεί με το ξενοφοβικό ψευδο-νταηλίκι τόσο, ώστε να χειροκροτεί μια κυβέρνηση που πουλάει αντι-δυτικισμό και εθνικισμό, με πρωτοπόρα στο χειροκρότημα τη ναζιστική «Χρυσή Αυγή».

Για τους λόγους αυτούς κάνουμε έκκληση σε όλους τους Έλληνες δημοκράτες, που πιστεύουν στις ευρωπαϊκές αξίες και στην ανάγκη μεταρρυθμίσεων για την ανόρθωση της χώρας, να παραμερίσουν άλλες πολιτικές και προσωπικές διαφορές και να ενωθούν σε μια κοινή προσπάθεια για να προσφέρουν στον Έλληνα πολίτη μια εναλλακτική λύση στην απελπιστική αυτή κατάσταση. Μια εναλλακτική λύση που είναι απαραίτητη και υπάρχει σε όλες τις προηγμένες δημοκρατίες, αλλά όχι στη δική μας".

Αβραντίνης Αναστάσιος
Αδάμου Νίκος
Αναστασόπουλος Γεώργιος
Ανδριανόπουλος Ανδρέας
Αργυρίδης Κωνσταντίνος
Βεζιρτζόγλου Χρήστος
Βουρλούμης Παναγιώτης
Γιαννής Νίκος
Γουσέτης Διονύσης
Δέλλας Χάρης
Δήμου Νίκος
Εμπέογλου Νίκος
Εφραιμίδης Αντώνης
Καραμάργιου Ιωάννα
Κατσούδας Δημήτριος
Κατσούλης Ηλίας
Κελμ Ματθίας
Κουμπή Βάλλη
Κρούστης Αντώνης
Κυριαζής Δημοσθένης
Κυριακόπουλος Νίκος
Μανούσος Δημήτριος
Μαράτος Τηλέμαχος
Μεϊμάρογλου Γιάννης
Μίχας Τάκης
Μιχελής Λεωνίδας
Μπακάλης Στέφανος
Μπήτρος Γεώργιος
Μπήτρος Κωνσταντίνος
Ξανθόπουλος Τόλης
Ξαφά Μιράντα
Παλαιολόγος Γιάννης
Παπανδρόπουλος Αθανάσιος
Παπασωτηρίου Χαράλαμπος
Παρασκευόπουλος Σπυρίδων
Περράκης Στέλιος
Πετρολέκας Σταύρος
Σαρηγιαννίδης Γεώργιος
Στεργίδης Κωνσταντίνος
Στρίγκνιτς Ανδρέας
Τζήμερος Θάνος
Τόντσεφ Πλάμεν
Τριδήμας Γεώργιος
Φαράκλας Γιάννης
Φούντας Στέλιος
Χρηστίδης Κωνσταντίνος
Ψαχαρόπουλος Γεώργιος

Πηγή: http://www.koutipandoras.gr/

Η επιστολή του Διονύση Τσακνή στον Αλέξη Τσίπρα που τσακίζει κόκαλα

Ο κ. Τσακνής απευθυνόμενος στον Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα γράφει:

Αξιότιμε κ. Πρωθυπουργέ

Αγαπητέ Αλέξη

Δεν ανήκω στους κακόπιστους. Φιλύποπτος -λόγω και ηλικίας ίσως- μπορεί. Ανυποψίαστος ποτέ. Στο δίλημμα αισιόδοξος ή απαισιόδοξος, απαντώ συνήθως, καλά πληροφορημένος αισιόδοξος και αφήνω πάντοτε το χρόνο ή τη ζωή που θα ‘λεγε κι ο Χαρίλαος να αποδείξει αν και κατά πόσο οι ελπίδες κι οι προσδοκίες δικαιώνονται ή αν μένουν φρούδες και ανεκπλήρωτες.

Ο πήχυς, μπήκε ψηλά και σε μια περίπτωση διάψευσης, η πτώση γίνεται πιο επώδυνη. Πτώση που αφορά στη συλλογική απογοήτευση και στην επαναδιατύπωση μιας επικίνδυνης γενίκευσης: «Δε βαριέσαι, όλοι ίδιοι είναι».

Δάκρυσα, όταν μετά την ορκωμοσία σου ως πρωθυπουργού, πήγες στο θυσιαστήριο της Καισαριανής για να αποτίσεις φόρο τιμής στους 200 κομουνιστές- θύματα της Ναζιστικής θηριωδίας.

Συμμερίστηκα τη συγκίνησή σου στην τελευταία αποστροφή του λόγου σου, στην παρουσίαση των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησής σου, παρά το ότι τις βρήκα στο σύνολό τους μικρότερες των προσδοκιών μου.

Χαιρέτησα τη δήλωσή σου για τις κόκκινες γραμμές που θα έθετες στους με ιταμό τρόπο συμπεριφερόμενους συνομιλητές σου.

Χάρηκα την απάντησή σου στο φερέφωνο των δανειστών, που σ’ επισκέφτηκε στο γραφείο σου τη δεύτερη μέρα της ανάληψης των καθηκόντων σου. Νταής σε μπλουμ –αν δεν κάνω λάθος στο όνομά του.

Και δεν ήμουν μόνος! Εκατομμύρια άνθρωποι σ΄ αυτόν τον τόπο, αισθάνθηκαν έστω μια ανάταση, ανεξαρτήτως αν σε στήριξαν εκλογικά, ή αν πίστεψαν στο σύνολο των δεσμεύσεών σου.

Μια φωνή επιτέλους, ένα όχι, που δε θα μείνει απλώς, στη φραστική διατύπωση, αλλά θα πάρει σάρκα και οστά στα έργα.

Σύντροφοί μου του ΣΥΡΙΖΑ!

Δεν έχω διαβάσει στη ζωή μου πιο άθλια ελληνικά. Έμοιαζε σα να είχα βάλει το κείμενο της συμφωνίας στο google translator.

Θυμήθηκα τα διαφημιστικά μηνύματα παγίδες, που δεχόμαστε στο ηλεκτρονικό μας ταχυδρομείο: «Χαιρετισμούς, τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σας συνδέεται με τον αριθμό των εισιτηρίων: 5647. Έχετε στρατολογήσειως δικαιούχος για μια προσωπική δωρεά, από την κα Έβελυν Ήρα Curry απαντήσει αμέσως για περισσότερες πληροφορίες.»

Τέτοιο ακριβώς.

Προτίμησα λοιπόν, παρά το ότι δεν κατέχω την Αγγλική τόσο καλά όπως η κα Παναρίτη ή ο κ. υπουργός περί τα οικονομικά, να το διαβάσω απ το πρωτότυπο. Κατάλαβα περισσότερα!

Αποκλείω εκ προοιμίου τέτοια αμορφωσιά στο οικονομικό επιτελείο. Προφανώς και άλλοι λόγοι πρυτάνευσαν, όσον αφορά στην ασάφεια της μετάφρασης του κειμένου, δεδομένου ότι όλοι οι ιθαγενείς αυτού του τόπου δεν γνωρίζουν φαρσί την γλώσσα των επιτρόπων και των ανά την υφήλιο σπουδαγμένων υπουργών και των παρατρεχάμενών τους.

Όχι, δε θα αναλύσω τα άρθρα της συγκεκριμένης συμφωνίας, ούτε θα προσπαθήσω να βρω τι κρύβεται πίσω απ’ τις λέξεις, όσο κι αν η πρόκληση για ομοιοκαταληξία (λόγω διαστροφής του επαγγέλματος) με ωθεί. Το έκαναν άλλοι και με περισσή επάρκεια. Άσκοπο να επαναλαμβάνει κανείς το προφανές.

Διότι, βλέπουμε πως οι δανειστές, κέρδισαν κατά κράτος στην πρόσφατη σύνοδο η δε περίφημη λίστα με τις θέσεις της Ελλάδας μοιάζει με εκπτωτικό κουπόνι. Δεν είναι άλλωστε, τυχαία η χαρά των αποδεκτών της. Των θεσμών δηλαδή και … λέγε με Τρόικα –αν με εννοείς.

Ούτε καν για τις 85 καθαρίστριες δεν υπήρξε τόλμη! Οπότε, ας μη μιλήσουμε καλύτερα ούτε για την προστασία της πρώτης κατοικίας απ’ τα Τραπεζιτικά γεράκια, ούτε για τις 100 δόσεις σε εφορία και ταμεία, ούτε για τα 3000.000 νοικοκυριά, που μετετράπησαν σε κάποια…

Πολλώ δε μάλλον για τις συντάξεις, τους μισθούς, τους εργαζόμενους στην πρώην ΕΡΤ, την επαναπρόσληψη των οποίων είχατε κάνει προεκλογική σας σημαία.

Διακινδυνεύοντας τον χαρακτηρισμό του πολιτικά αφελούς, λέω, ότι θα μπορούσα να αποδεχτώ τους συμβιβασμούς (θα συμφωνούσα και με πιο ακραίους χαρακτηρισμούς) ως μέρος ενός σχεδίου που στόχο έχει να επιρρίψει στους Ευρωπαίους εκβιαστές την ευθύνη σε ένα μελλούμενο ναυάγιο στις διαπραγματεύσεις και να δικαιώσει εν τέλει, μια καλά προετοιμασμένη ρήξη. To good to be true που θα έλεγαν στη γηραιά Αλβιώνα. Όμως, έστω και ως υπόθεση εργασίας, το κρατώ.

Τέσσερις μήνες ζητήσατε; Τέσσερις και εκατόν τέσσερις θα είμαστε δίπλα κι απέναντί σας, ίσκιος σας και κριτής σας, με κουβέντες καθαρές, χωρίς φιοριτούρες και νεολογισμούς. Και τότε η ζωή θα δείξει και θα δείξει με τρόπο απόλυτα σαφή και εκκωφαντικό συνάμα.

Σύντροφοί μου της κομουνιστικής Αριστεράς.

Προσπερνάω τον εύκολο χαρακτηρισμό –που ήδη ακούω στ’ αφτιά μου- περί πολιτικής αφέλειας που τάχα με διακατέχει. Ως κομουνιστής όμως, προσπαθώ πάντα να βρω τη χαραμάδα και να τη μετατρέψω σε ρήγμα. (Σας θυμίζει κάτι αυτή η φράση σύντροφοι; Δεν είναι δική μου πάντως.)

Παρατηρώντας τις διαθέσεις του κόσμου, ακόμα και το θυμικό του, επιδιώκω να το μεταβάλλω σε συνειδητή στάση, δίνοντας στο συναίσθημα την πολιτική του διάσταση, μετατρέποντάς το δηλαδή, σε συνειδητό. (Ούτε αυτή η διατύπωση είναι δική μου, αν σας θυμίζει κάτι).

Δεν ήταν επαναστάτες με θεωρητική κατάρτιση οι εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες που γύρισαν τα όπλα τους στους στρατηγούς το ’17 στη Ρωσία. Απελπισμένοι άνθρωποι του λαού ήταν, αφελείς και πλανεμένοι ίσως μέχρι πρότινος, που χάρις στη δουλειά των ελάχιστων μπολσεβίκων, μεγαλούργησαν και έγραψαν ιστορία.

Κι ας μην ξεχνάμε: Το 36% του ΣΥΡΙΖΑ, δεν ήταν όπως θα θέλαμε ίσως, εντολή για ρήξη. Το γεγονός ότι μπορεί όχι μόνο το 36 αλλά και το υπόλοιπο 64 να μετατραπεί σε τέτοια, καθόλου δεν αποκλείεται μέσα σε συνθήκες έντασης της ταξικής πάλης. Η προηγούμενη παράγραφος, προς επίρρωση των ισχυρισμών μου.

Game over δηλαδή; Το σίγουρο είναι πως το παιχνίδι θα έχει οριστικά κριθεί σε βάρος μας, αν σταυρώσουμε τα χέρια, σταυρώνοντας παράλληλα συλλήβδην και μια κυβέρνηση καθόλου ομοιογενή, όσον αφορά τουλάχιστον, στην πολιτική προέλευση του καθενός υπουργού ξεχωριστά.

Το θέμα δεν είναι να χειροκροτήσουμε αυτάρεσκα τους εαυτούς μας, σε περίπτωση μιας οριστικής υπαναχώρησης, (όσο κι αν αυτή διαφαίνεται) αλλά να συμβάλλουμε έτσι ώστε να την αποτρέψουμε. Κι αυτό θα γίνει στους δρόμους και τις πλατείες, στους χώρους δουλειάς και πολιτικής ζύμωσης. Αυτό απαιτεί η σημερινή συγκυρία.

Διονύσης Τσακνής